Pilit na Nagiging Bangungot ang Halalan

SARI-SARING kontrobersiya ang bumabalot sa Commission on Elections (Comelec) kaugnay sa nalalapit na 2025 midterm  elections.

 Isa na rito ang umiinit na isyu ng diumano’y “dayaan” sa absentee voting, partikular sa overseas at local absentee ballots. Lumalabas ang mga alegasyon na napupunta ang boto sa hindi tamang kandidato. May mga nawawala umanong balota, o may mga insidenteng nagamit na kahit hindi pa bumoboto ang inaasahang botante.

Sa kabilang banda, hindi rin matiyak ng Comelec kung paanong epektibong  mapipigil ang malawakang vote buying sa kabila ng mga paulit-ulit na babala at paninindigan nilang may ginagawa silang aksyon laban dito.

Hindi maikakaila na lumalawak pa ang pangamba ng publiko—lalo na at tila hindi nakikita o nadidinig ng Comelec ang umiiral na pagbili ng boto sa mga barangay at lokal na pamayanan. Ang masaklap, mismo ang mga botante ang nagkukwento na tanging ang natatanggap lang nila ay mga paalalang bawal ang vote buying, ngunit wala silang nakikitang kongkretong hakbang o resulta ng mga imbestigasyon kaugnay rito.

Halos taon-taon nang sinasabi ng Comelec na sila’y handang hulihin at papanagutin ang sangkot; subalit kapag eleksyon na, tila paulit-ulit lang ang problema at walang napaparusahan, kaya marami ang naniniwalang tila nagbubulag-bulagan na lamang ang ahensya.

Sa mga ganitong pagkakataon, hindi talaga maiiwasan na kwestyunin ang kredibilidad ng Comelec. Lalo’t wala ring sapat na transparency sa imbestigasyon at sa kung paano nila tinutugunan ang mga reklamo. Maraming botante ang nadismaya at nadidismaya pa, dahil pakiramdam nila, tuluy-tuloy pa rin ang bayaran at sabwatan, hindi lang sa mga politiko kundi pati na rin umano sa ilang empleyado ng mismong ahensya. Minsan, lumalakas pa ang usap-usapan na baka may “kabang nakabukas” para sa mga tiwaling opisyal.

Nakalulungkot na habang pinipilit ng mga Pilipino na magtiwala sa halalan bilang susi sa pagbabago, tila natutulak silang mawalan ng pag-asa dahil sa pagdududa  sa sistemang umiiral at kung may saysay pa ba ang kanilang boto. Ang dami ng mga teknolohiyang ipinapatupad, pero kung sa bandang huli, nagiging instrumento lang ito ng panibagong paraan ng dayaan, ano pa ang silbi ng pagboto?

Sa kasalukuyang sitwasyon, mahirap mabawi ang tiwala ng publiko hangga’t walang matibay at malinaw na hakbang na nakikita mula sa Comelec. Kailangang maging bukas sila sa imbestigasyon, magkaroon ng mas mahigpit na monitoring, aktibong imbestigasyon, at pananagutin nang tunay ang mapatutunayang sangkot. Higit sa lahat, dapat magpakita sila ng determinasyon na linisin ang hanay nila—hindi lang sa salita, kundi sa gawa.

Sa madaling salita: May kredibilidad pa ba ang Comelec? Unti-unti na itong kinakain ng duda at takot ng tao, at kung hindi ito matutugunan, baka tuluyan ng maging ‘mukhang bayaran’ ang sistema ng halalan natin.

Panahon na para ipakita ng Komisyon na sila’y tapat at tunay na tagapangalaga ng malinis at malayang botohan. Kung hindi, wala ng maniniwala sa resulta ng kahit anong halalan sa bansa.